Top 10 phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học hiệu quả, bé thích thú

Phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc khơi gợi niềm yêu thích học tập và phát triển toàn diện cho học sinh. Tuy nhiên, làm thế nào để áp dụng phương pháp dạy học tích cực hiệu quả nhằm gia tăng khả năng tiếp thu của học sinh? Hãy cùng Trường Quốc Tế Saigon Pearl (ISSP) khám phá ngay các phương pháp dạy học ở tiểu học để có được góc nhìn tổng quan quy trình thực hiện thông qua bài viết sau đây!

1. Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề ở bậc tiểu học

Kỹ năng giải quyết vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển tư duy và nhận thức của học sinh. Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề sẽ là cách hỗ trợ học sinh rèn luyện khả năng nhìn nhận một tình huống từ nhiều góc độ khác nhau tốt hơn. Nhờ đó, các em có thể xác định được phương án tối ưu để xử lý vấn đề hiệu quả.

Quy trình thực hiện phương pháp giải quyết vấn đề bao gồm các bước sau:

• Xác định vấn đề: Học sinh cần phân tích tình huống để phát hiện và trình bày vấn đề một cách rõ ràng.
• Nội dung giải quyết vấn đề: Học sinh sẽ đề xuất các phương án nhằm xử lý vấn đề.
• Thực hiện giải quyết vấn đề: Từ các phương án đã đề xuất, học sinh sẽ so sánh, phân tích và lựa chọn giải pháp tối ưu nhất để khắc phục vấn đề.

Ưu điểm chính của việc áp dụng phương pháp giải quyết vấn đề ở bậc tiểu học là nhằm khơi dậy tư duy độc lập, khả năng sáng tạo cá nhân và tăng cường sự tương tác giữa các thành viên trong nhóm. Từ đó, các em sẽ phát triển được kỹ năng nhận diện, giải quyết vấn đề một cách phù hợp nhất trong điều kiện hiện tại.

>> Xem thêm: Tư duy ngược là gì? Cách rèn luyện tư duy ngược để giải quyết vấn đề

2. Phương pháp dạy học nghiên cứu

Phương pháp dạy học nghiên cứu đã và đang được áp dụng rộng rãi trong các chương trình giáo dục tiểu học, mang lại hiệu quả cao khi sử dụng ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc hướng cho học sinh tự nghiên cứu sẽ rèn luyện khả năng thảo luận và tìm hướng giải quyết vấn đề tốt hơn, rèn luyện tính chủ động cho học sinh, giúp các em sở hữu được nhiều kỹ năng cần thiết cho công việc trong tương lai.

Để triển khai phương pháp này, giáo viên sẽ thực hiện các bước sau:

• Giáo viên hướng dẫn học sinh nhận diện vấn đề trong từng tình huống cụ thể.
• Học sinh cần thu thập hình ảnh và thông tin thông qua kiến thức đã học, các tài liệu sẵn có hoặc tự tìm kiếm để hỗ trợ việc giải quyết vấn đề.
• Giáo viên yêu cầu học sinh đưa ra giải pháp, đồng thời trình bày lập luận rõ ràng để bảo vệ lựa chọn của mình.
• Giáo viên so sánh, giải thích các phương án giải quyết khác trong thực tế và đưa ra kết luận cuối cùng.

3. Phương pháp dạy học theo dự án ở tiểu học

Phương pháp dạy học theo dự án là một phương pháp phổ biến trong các tiết học tiểu học, có thể chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên thời gian thực hiện, nhiệm vụ, chuyên môn của giáo viên hoặc mức độ tham gia của giáo viên và học sinh.

Phương pháp dạy học theo dự án có thể được phân thành các nhiệm vụ cụ thể như sau:

• Tiến hành theo tiến trình dự án trong giảng dạy.
• Xác định mục tiêu và vấn đề cần giải quyết của dự án.
• Lên kế hoạch chi tiết để thực hiện.
• Thực hiện và báo cáo kết quả dự án.
• Đánh giá và nhận xét dự án hoàn thành.

Tiến trình thực hiện phương pháp bao gồm:

• Xác định chính xác mục tiêu và vấn đề của dự án.
• Học sinh xây dựng kế hoạch dựa trên mục tiêu và yêu cầu dự án.
• Sau khi trình bày kế hoạch với giáo viên, học sinh bắt đầu thực hiện dự án.
• Giáo viên nhận xét và đánh giá dựa trên kết quả báo cáo mà học sinh trình bày.

4. Phương pháp dạy học tự khám phá

Phương pháp dạy học tự khám phá ở tiểu học là cách giúp học sinh chủ động tìm hiểu, nghiên cứu, nắm bắt kiến thức mới. Thông qua đó tạo ra môi trường học tập vui vẻ, năng động, khuyến khích trẻ phát triển tinh thần tự giác, hỗ trợ tăng cường sự tương tác, đồng thời hình thành nền tảng tự học trong quá trình học tập tốt hơn. Phương pháp này còn khuyến khích học sinh đưa ra những ý kiến cá nhân độc đáo, mới mẻ, góp phần nâng cao hiệu quả học tập. 

Yêu cầu trong tiến trình thực hiện phương pháp tự khám phá cụ thể:

• Giáo viên đưa ra vấn đề và các yêu cầu để học sinh cùng trao đổi, khám phá kiến thức mới. Học sinh sẽ tự đặt câu hỏi, phân tích, quan sát và tự mình rút ra kết luận.
• Giáo viên cần tổ chức, hướng dẫn và định hướng cụ thể để học sinh hiểu rõ nhiệm vụ của mình. Học sinh nên rèn luyện tính tự giác, chủ động tìm hiểu, khám phá các hướng giải quyết khác nhau cho vấn đề mà giáo viên đã đề ra.

>> Xem thêm: Phương pháp học tập tích cực hiệu quả dành cho trẻ – ISSP 

5. Phương pháp dạy thuyết trình ở tiểu học

Phương pháp dạy kỹ năng thuyết trình cho trẻ tiểu học là một trong những phương pháp giáo dục quan trọng, giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp và tư duy logic hiệu quả. Thông qua phương pháp này, các em sẽ có cơ hội rèn luyện, phát triển những kỹ năng mềm quan trọng như sự tự tin, khả năng làm chủ cảm xúc và tâm lý khi đứng trước đám đông. Đây đều là những kỹ năng cần thiết, hỗ trợ học sinh trên con đường phát triển sự nghiệp trong tương lai. 

Tiến trình dạy học thuyết trình thường bao gồm các bước sau:

• Giáo viên giới thiệu chủ đề thuyết trình cho học sinh và giải thích tầm quan trọng của nó.
• Hướng dẫn học sinh cách thu thập thông tin, sắp xếp nội dung và xác định đối tượng khán giả.
• Học sinh thực hành thuyết trình trước lớp, có thể dưới dạng nhóm hoặc cá nhân. Sau khi thuyết trình, giáo viên cung cấp phản hồi cho từng học sinh dựa trên quan sát và tiêu chí đã đặt ra.
• Dựa trên phản hồi, học sinh sẽ có cơ hội cải thiện kỹ năng qua các bài thuyết trình sau.

>> Xem thêm: 11 Bí quyết giúp trẻ rèn luyện kỹ năng nói chuyện trước đám đông

6. Phương pháp dạy học tự đánh giá

Phương pháp dạy học tự đánh giá khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình tự đánh giá bản thân, bạn bè, từ đó phát triển khả năng tự nhận thức và cải thiện kỹ năng học tập. Đối với phương pháp này, học sinh được khuyến khích tự chấm điểm sản phẩm học tập của mình, từ đó nhận diện điểm mạnh điểm yếu, phát triển khả năng tự phản hồi và điều chỉnh hành vi học tập. 

Tiến trình dạy học tự đánh giá thường bao gồm các bước sau:

• Giáo viên cung cấp cho học sinh các tiêu chí cụ thể để các bạn có thể sử dụng trong quá trình tự đánh giá và đánh giá bạn bè.
• Học sinh tham gia vào các hoạt động học tập, hoàn thành sản phẩm. Sau khi hoàn thành, học sinh sẽ tự đánh giá sản phẩm của mình dựa trên các tiêu chí đã được cung cấp.
• Học sinh trao đổi sản phẩm với bạn bè và thực hiện việc đánh giá lẫn nhau, cung cấp phản hồi cho nhau.
• Giáo viên sẽ xem xét các sản phẩm và cung cấp phản hồi tổng thể cho cả lớp, đồng thời nhấn mạnh những điểm cần cải thiện. Dựa trên phản hồi từ cả bạn bè và giáo viên, học sinh sẽ có cơ hội điều chỉnh phương pháp học tập của mình để đạt được kết quả tốt hơn trong tương lai.

Tại Trường Quốc tế Sài Gòn Pearl (ISSP), đánh giá là một phần không thể thiếu trong phương pháp giảng dạy theo chương trình IB. Bằng phương pháp tiếp cận học tập theo hướng cá nhân, mỗi bạn nhỏ theo học tại ISSP có thể áp dụng các chương trình dạy học cá nhân hóa, học thông qua chơi, học tập theo kiểu truy vấn,… giúp bé phát triển toàn diện.

7. Phương pháp dạy hỏi và đáp của chương trình tiểu học

Phương pháp hỏi đáp là một trong những cách giúp học sinh phát triển sự nhanh nhạy và thông minh hiệu quả. Hình thức này tạo ra cuộc đối thoại giữa giáo viên và học sinh, dựa vào kiến thức liên quan đến bài học, giúp học sinh hiểu sâu hơn, áp dụng được nhiều kiến thức vào thực tiễn hơn.

Quá trình thực hiện cần đảm bảo các yêu cầu sau:

• Giáo viên cần đặt câu hỏi phù hợp với năng lực của học sinh. Những câu hỏi quá khó sẽ khiến học sinh mất tự tin, trong khi các câu quá dễ lại không thể kích thích khả năng tư duy.
• Khi áp dụng phương pháp này, giáo viên nên chuẩn bị bộ câu hỏi có khả năng khai thác tối đa tiềm năng của học sinh, bao gồm câu hỏi mở rộng và câu hỏi khái quát. Câu hỏi cần cụ thể, rõ ràng, đúng trọng tâm để đảm bảo học sinh tiếp thu các ý chính của bài học.
• Giáo viên nên yêu cầu học sinh đưa ra câu trả lời nhanh để kích thích tư duy linh hoạt, đồng thời giúp giáo viên nắm bắt năng lực, trình độ của từng em. 
• Giáo viên nên lồng ghép câu hỏi kết hợp kiến thức cũ và mới, vừa giúp học sinh ôn tập vừa mở rộng hiểu biết, giúp ghi nhớ lâu hơn.

>> Xem thêm: 

• Kỹ Năng Đặt Câu Hỏi Là Gì? Cách Dạy Kỹ Năng Đặt Câu Hỏi Cho Trẻ Mầm Non
• 99 câu đố cho trẻ mầm non phát triển IQ mỗi ngày
• TOP 10 cách khơi gợi tinh thần ham học hỏi ở trẻ

8. Phương pháp dạy thảo luận nhanh

Phương pháp thảo luận nhanh được nhiều trường học áp dụng vào giáo trình, mang lại hiệu quả cao khi giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách trực quan và sinh động

Các quy tắc thực hiện phương pháp thảo luận nhanh:

• Áp dụng thảo luận nhanh một cách linh hoạt vào bất kỳ thời điểm nào khi cần thiết.
• Mỗi học sinh chia sẻ suy nghĩ cá nhân về câu hỏi được đưa ra.
• Các ý kiến cần được trình bày ngắn gọn, trong khoảng 1-2 câu.
• Chỉ bắt đầu thảo luận chung khi tất cả học sinh đã hoàn thành phần ý kiến của mình.

9. Phương pháp dạy học theo nhóm

Phương pháp học nhóm được coi là một trong những phương pháp dạy học hiệu quả cho bậc tiểu học. Phương pháp này giúp học sinh dần thích nghi với việc chuyển từ môi trường mầm non sang cách học nghiêm túc hơn ở lớp 1. Học nhóm còn hỗ trợ giáo viên nhận diện điểm mạnh điểm yếu của từng học sinh, từ đó định hướng phương pháp học tập phù hợp nhất cho mỗi em. 

Tiến trình phương pháp học nhóm tại tiểu học như sau:

• Giáo viên có thể chia nhóm ngẫu nhiên, chia theo thứ tự hoặc để học sinh tự chọn nhóm. Tuy nhiên, các nhóm nên có sự cân bằng về học lực để hỗ trợ lẫn nhau, giúp hoàn thành yêu cầu của giáo viên dễ dàng hơn.
• Giáo viên có thể giao cùng một nhiệm vụ cho tất cả các nhóm hoặc nhiệm vụ khác nhau cho từng nhóm tùy theo môn học. Nhiệm vụ nên có tính chất tương đồng, tránh sự chênh lệch quá lớn về độ khó giữa các nhóm.
• Các nhóm cần chuẩn bị, lập kế hoạch, tìm ra đáp án và báo cáo kết quả trước giáo viên cùng cả lớp.
• Giáo viên dựa trên báo cáo của từng nhóm để đưa ra nhận xét, đánh giá và chấm điểm, nhằm khuyến khích tinh thần hợp tác cũng như sự tiến bộ của học sinh.

>> Xem thêm: 

• Cách dạy kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ mầm non
• Các cách để dạy trẻ kỹ năng hợp tác hiệu quả nhất

10. Phương pháp dạy học động não ở bậc tiểu học

Phương pháp dạy học động não (brainstorming) là một kỹ thuật giáo dục nhằm khuyến khích học sinh phát triển tư duy sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề thông qua việc huy động ý tưởng từ nhiều cá nhân trong một môi trường hỗ trợ. Trong quá trình động não, giáo viên có thể ghi nhận và phân loại các ý tưởng mà học sinh đưa ra, từ đó hiểu rõ hơn về mức độ sáng tạo của từng học sinh.

Tiến trình dạy học động não thường bao gồm các bước sau:

• Giáo viên nêu rõ chủ đề hoặc vấn đề cần thảo luận để học sinh hiểu rõ mục tiêu.
• Giáo viên thiết lập các quy tắc như không phê phán ý tưởng trong quá trình thu thập, khuyến khích mọi người tham gia và tập trung vào số lượng ý tưởng thay vì chất lượng ban đầu.
• Học sinh bắt đầu đưa ra ý tưởng liên quan đến chủ đề. Các ý tưởng được ghi lại một cách công khai để mọi người có thể theo dõi. Sau khi thu thập đủ ý tưởng, giáo viên sẽ tóm tắt lại các ý tưởng đã được đưa ra.
• Học sinh cùng nhau đánh giá các ý tưởng đã được ghi nhận, lựa chọn những ý tưởng khả thi nhất để phát triển thêm hoặc thực hiện.
• Dựa trên những ý tưởng đã chọn, giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện các bước tiếp theo để hiện thực hóa những ý tưởng đó trong các dự án hoặc bài tập cụ thể.

Đánh giá phương pháp dạy học ở tiểu học – chương trình IB tại ISSP

Chương trình giảng dạy tiểu học tại ISSP được thiết kế theo phương pháp kiến tạo xã hội của chương trình Tú Tài Quốc Tế IB. Tại đây, các em học sinh sẽ được giáo viên có chuyên môn cao dẫn dắt, hỗ trợ, từ đó mang lại những trải nghiệm cân bằng giữa học tập, vui chơi và phát triển kỹ năng thông qua 6 chủ đề xuyên ngành. 

Bên cạnh kiến thức học thuật, chương trình IB cấp tiểu học tại ISSP còn tập trung vào phát triển kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm và lãnh đạo. Các hoạt động thuyết trình, dự án nhóm sẽ rèn luyện khả năng hợp tác, giao tiếp và tự tin ở trẻ hiệu quả. Ngoài ra, ISSP cũng đánh giá toàn diện, sử dụng nhiều hình thức kiểm tra để có cái nhìn rõ ràng về sự tiến bộ của học sinh. 

Có thể thấy rằng, phương pháp giảng dạy ở tiểu học tại ISSP rất linh hoạt, cho phép giáo viên điều chỉnh nội dung và phương pháp phù hợp với nhu cầu từng học sinh. Việc tích hợp các chủ đề xuyên ngành sẽ là bước đệm giúp học sinh áp dụng kiến thức vào nhiều tình huống khác nhau một cách dễ dàng. 

Để tìm hiểu thêm về chương trình học, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và chất lượng giảng dạy tại ISSP, quý phụ huynh có thể đặt lịch tham quan trường hoặc liên hệ với Phòng Tuyển Sinh qua hai hình thức sau:

• Số điện thoại: +84 (028) 2222 7788
• Email: admissions@issp.edu.vn

Giáo dục tiểu học là nền tảng quan trọng cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Áp dụng đúng các phương pháp dạy học ở tiểu học sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục, tạo nên môi trường học tập tích cực, khơi gợi niềm đam mê học hỏi cho trẻ một cách tốt nhất.

Tags: Phương pháp Reggio Emilia, phương pháp Steiner, phương pháp STEAM, phương pháp Montessori, phương pháp Shichida, phương pháp Glenn Doman, phương pháp thực hành trải nghiệm cho trẻ mầm non, phương pháp phát triển vốn từ cho trẻ 4-5 tuổi từ sớm, phương pháp dạy Toán ở tiểu học, phương pháp dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non, phương pháp phát triển tư duy cho trẻ mầm non