Lòng trắc ẩn là gì? Ý nghĩa của lòng trắc ẩn trong giáo dục và cuộc sống

Contents

Lòng trắc ẩn là gì?
Ý nghĩa của lòng trắc ẩn trong cuộc sống
Lòng trắc ẩn được biểu hiện như thế nào?
Lòng trắc ẩn tạo nên từ điều gì?
Tại sao trẻ cần được giáo dục về lòng trắc ẩn?
Cách rèn luyện cho trẻ về lòng trắc ẩn
Phương pháp giáo dục trẻ về lòng trắc ẩn tại Trường Quốc Tế Saigon Pearl

Lòng trắc ẩn luôn hiện diện xung quanh chúng ta thông qua những hoạt động đời sống thường ngày. Nó không chỉ giúp con người xích lại gần nhau hơn mà đặc biệt đối với những trẻ được giáo dục lòng trắc ẩn từ sớm, kỹ năng xã hội trẻ còn có thể được phát triển tốt hơn. Mời quý phụ huynh cùng ISSP tìm hiểu khái niệm lòng trắc ẩn là gì, tầm quan trọng và phương pháp giáo dục lòng trắc ẩn ở bài viết dưới đây.

Xem thêm: Giáo dục cảm xúc cho trẻ mầm non – Những điều cha mẹ cần biết

Lòng trắc ẩn là gì?

Lòng trắc ẩn (compassion) hay lòng thương cảm, từ bi là trạng thái cảm xúc khi con người thấu hiểu, đồng cảm với nỗi đau về thể xác, tinh thần hoặc cảm xúc của người khác, từ đó có mong muốn an ủi, tìm cách xoa dịu, giảm bớt khổ đau cho người đó.

Lòng trắc ẩn được coi là biểu hiện của sự tử tế ở con người, giúp cho mọi người thêm gần nhau hơn. Qua đó, con người không chỉ cảm thấy mình tốt hơn mà còn có thái độ sống lạc quan hơn, thoải mái hơn, làm cho cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn.

Theo cuốn sách The Neuroscience of Empathy, Compassion, and Self-compassion của tác giả Larry Stevens – C.Chad Woodruff đã định nghĩa: Lòng trắc ẩn được hình thành từ ba yếu tố:

Sự thông cảm cảm xúc (affective empathy)
Nhận thức trạng thái như sự buồn bã
Mong muốn giúp đỡ.

Đặc điểm khác biệt của lòng trắc ẩn so với thông cảm là sự khao khát giảm bớt nỗi đau khổ của người khác. Trong khi sự thông cảm chỉ dừng lại ở việc nhận thức và thấu hiểu cảm giác của người khác, thì lòng trắc ẩn tạo ra khao khát muốn giúp đỡ họ vượt qua nỗi đau.

Vì vậy, trẻ em nên được giáo dục lòng trắc ẩn từ sớm để trẻ có thể phát triển toàn diện về mặt thể chất lẫn tinh thần. Khi đời sống tinh thần của trẻ phong phú, trẻ mới tự tin để thể hiện được cá tính và tài năng của mình.

Vậy làm thế nào để nhận thấy một người có lòng trắc ẩn? Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết lòng trắc ẩn mà bạn có thể tham khảo:

Cá nhân biết suy nghĩ và quan tâm đến cảm xúc, suy nghĩ và những gì người khác đã phải trải qua.
Chủ động giúp đỡ người khác khi thấy họ đau khổ, gặp khó khăn.
Hiểu được những gì những khác đang trải qua và như cảm nhận rõ nỗi đau khổ của họ.
Những người có lòng trắc ẩn thường sẽ có trí tuệ cảm xúc cao, vì vậy họ có khả năng thấu hiểu và hành động theo cảm xúc của cả bản thân và người khác.
Cảm thấy rất biết ơn những người cũng bày tỏ lòng trắc ẩn với những đang gặp khó khăn đó.

Xem thêm:

Ý nghĩa của lòng trắc ẩn trong cuộc sống

Sau khi hiểu được lòng trắc ẩn là gì thì câu hỏi đặt ra ở đây là: Vì sao lòng trắc ẩn lại đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống? Trường hợp gì sẽ xảy ra nếu lòng trắc ẩn biến mất khỏi thế giới? Chắc có lẽ, con người sẽ trở nên vô cảm, chỉ quan tâm đến bản thân mình và không quan tâm đến người khác. Vậy nên lòng trắc ẩn đóng vai trò giống như một cầu nối, giúp kết nối con người với nhau và đưa xã hội ngày một văn minh và phát triển.

Hơn nữa, ngoài việc kết nối với những người xung quanh, lòng trắc ẩn còn giúp bản thân tự thấu hiểu cho chính mình. Nhờ đó, giảm bớt các áp lực trong cuộc sống và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Bên cạnh đó, lòng trắc ẩn không chỉ tồn tại giữa con người với con người mà còn giữa con người và động vật, đồ vật. Điều này thể hiện qua việc chúng ta luôn cảm thấy xót xa khi mất đi thú cưng hay vật gì đó quan trọng.

Xem thêm:

Trường Quốc Tế Saigon Pearl giáo dục về sức khỏe tâm lý cho trẻ
Góc Trang Trí Lớp Học Mầm Non Quốc Tế Saigon Pearl

Lòng trắc ẩn giúp con người trở nên hạnh phúc, xã hội văn minh tiến bộ hơn (Nguồn: Internet)

Lòng trắc ẩn được biểu hiện như thế nào?

Lòng trắc ẩn thường được thể hiện ở hai trường hợp chính, phụ thuộc vào tình huống mà những cảm xúc hướng đến:

Lòng trắc ẩn với người khác: Trong trường hợp này, chúng ta có khả năng đồng cảm và hiểu được nỗi đau, khó khăn hay trăn trở của người khác. Chúng ta không chỉ đơn thuần nhận biết, mà còn muốn hành động để giúp họ vượt qua tình huống khó khăn. Điều này có thể bao gồm việc lắng nghe, tư vấn, đồng cảm và hỗ trợ để giúp người khác trở nên tốt hơn.
Lòng trắc ẩn với bản thân: Trái ngược với trạng thái trên, lúc này chúng ta tự thể hiện lòng trắc ẩn với chính bản thân mình. Thay vì tự trách mình hoặc dằn vặt vì những sai lầm, chúng ta thấu hiểu và chấp nhận những khuyết điểm, thiếu sót của mình. Chúng ta không tự đánh giá mình quá khắt khe, mà thay vào đó, xem những trở ngại và thất bại là cơ hội học hỏi và phát triển.

Xem thêm:

Lòng trắc ẩn tạo nên từ điều gì?

Điều gì tạo nên lòng trắc ẩn? Lòng trắc ẩn được bắt nguồn từ:

Sự giáo dục của gia đình
Trải nghiệm của từng cá nhân trong cuộc sống
Sở hữu trái tim ấm áp

Gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành nên lòng trắc ẩn, bởi đây là nơi truyền đạt cho từng cá nhân lòng nhân ái và sự tôn trọng. Ngoài ra, những trải nghiệm cá nhân và xã hội cũng đóng góp nhiều đến sự phát triển của lòng trắc ẩn.

Khi đã có những trải nghiệm, những vấp ngã trong cuộc sống, con người ta dễ dàng bị nhắc lại cảm xúc đó khi chứng kiến hoàn cảnh tương tự. Vì vậy, chúng ta sẽ có thể thấu hiểu nỗi đau của người khác.

Chúng ta không chỉ có thể bày tỏ lòng trắc ẩn với những người thân quen, mà lòng trắc ẩn giữa những người xa lạ cũng hoàn toàn có thể xảy ra. Đây chính là sợi dây liên kết giữa con người với nhau.

Điều quan trọng nhất để có thể hình thành nên lòng trắc ẩn đó chính là bạn cần có một trái tim ấm áp. Sự ấm áp giúp con người thấu hiểu và chia sẻ cảm xúc cùng với người khác, giúp thúc đẩy tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau trong một mối quan hệ. Một khi bạn đặt bản thân vào hoàn cảnh của người khác, bạn có thể hiểu được những khó khăn mà họ đang trải qua.

Xem thêm:

Lòng trắc ẩn bắt nguồn từ gia đình, trải nghiệm và một trái tim ấm áp (Nguồn: ISSP)

Tại sao trẻ cần được giáo dục về lòng trắc ẩn?

Trẻ em là những vị chủ nhân tương lai của đất nước, do đó, việc hình thành nhân cách từ sớm cho trẻ là một việc làm thiết yếu.

Trẻ có lòng trắc ẩn thường có xu hướng hạnh phúc và vui vẻ, dễ hài lòng với cuộc sống hơn. Trẻ có động lực học tập; các mối quan hệ và sức khỏe thể chất cũng phát triển toàn diện hơn. Đồng thời, trẻ sẽ hồn nhiên, vô tư, ít lo lắng và trầm cảm hơn. Khi đối diện với một vấn đề nào đó, bài toán khó hay không biết cách phát âm từ tiếng Anh chuẩn như thế nào,… Trẻ có lòng trắc ẩn thường sẽ nhẫn nại và bình tĩnh nhìn nhận vấn đề, từ đó tự rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề cho riêng mình mà không có nhiều sự lúng túng, lo lắng hay bực dọc.

Quý phụ huynh không nên thờ ơ với việc giáo dục nhân cách từ sớm cho trẻ. Có nhiều cha mẹ lầm tưởng rằng lòng trắc ẩn sẽ khiến cho con của họ trở nên yếu đuối và dễ mềm lòng hơn nhưng sự thật không phải vậy! Lòng trắc ẩn sẽ là nguồn sức mạnh nội tâm thôi thúc lòng dũng cảm cũng như khả năng đối phó của trẻ đối với những tình huống khó khăn, những vấn đề phức tạp.

Giáo dục lòng trắc ẩn cho trẻ từ sớm là một phương pháp quan trọng nhằm phát triển nhân cách toàn diện. Bằng cách khuyến khích trẻ nhỏ tìm hiểu về bản thân, nhận biết và thể hiện cảm xúc và xây dựng mối quan hệ tốt với người khác, chúng ta giúp trẻ phát triển một tư duy tự tin, sáng tạo và đồng thời xây dựng những giá trị cốt lõi về lòng trắc ẩn, trở thành một công dân tốt có ích cho gia đình và xã hội.

Xem thêm:

lòng trắc ẩn giúp trẻ tìm ra sở thích cá nhân — Lòng trắc ẩn giúp cho quá trình lớn khôn được hoàn thiện nhanh hơn (Nguồn: ISSP)

Cách rèn luyện cho trẻ về lòng trắc ẩn

Nhằm giúp trẻ sau khi trưởng thành sẽ trở thành một người có tấm lòng vị tha, nhân cách tử tế, đàng hoàng, quý phụ huynh có thể tham khảo cách rèn luyện dưới đây để dạy trẻ về lòng trắc ẩn!

Thể hiện lòng trắc ẩn là gì cho trẻ học theo

Khi còn nhỏ, trẻ rất dễ học theo lời nói, hành động của cha mẹ, thầy cô hoặc những người xung quanh mà trẻ thường xuyên tiếp xúc. Do đó, ba mẹ và thầy cô chính là hình mẫu lý tưởng cho các bé noi theo. Thông qua các hoạt động vui chơi, học tập hàng ngày, ba mẹ và thầy cô có rất nhiều cơ hội để giáo dục cho trẻ về lòng trắc ẩn.

Chẳng hạn như, khi thấy một cô hàng xóm lớn tuổi đang bê một vật nặng, ba mẹ hãy nói với trẻ rằng: “Túi đồ đó trông khá nặng, bà ấy có vẻ không thể bưng nổi, ba/mẹ sẽ ra bê phụ bà”. Hoặc khi có bạn của trẻ đến chơi nhà, ba mẹ có thể dạy con sự sẻ chia bằng cách nói: “Mẹ có 2 viên kẹo, một viên cho con và một viên cho bạn nhé!”.

Hay khi có một bạn trong lớp nghỉ học vì bị ốm, cô giáo có thể nói với các em rằng: “Hôm nay bạn Nhi bị ốm nên không đến lớp được, chúng ta cùng quay video chúc bạn mau khỏe nha các con”.

Có thể thấy, thay vì chỉ thực hành những điều trên trong im lặng, ba mẹ và thầy cô hãy nói ra cùng với con, để trẻ nhận thức được vấn đề và ghi nhớ những hành động tốt đẹp ấy.

Xem thêm:

Ba mẹ và thầy cô là tấm gương cho trẻ học hỏi về lòng trắc ẩn (Nguồn: ISSP)

Tập cho trẻ biết gọi tên cảm xúc

Thông qua những hoạt động hằng ngày tại nhà và tại trường, các bậc cha mẹ và thầy cô có thể tạo điều kiện cho trẻ được nói ra những cảm nhận của mình, gọi tên cảm xúc. Hãy đặt những câu hỏi như “hôm nay con cảm thấy thế nào?”, “các hoạt động vui chơi này có làm các con vui không”, … Trước khi để trẻ thấu hiểu cảm xúc của người khác, cha mẹ và thầy cô cũng cần phải làm cho con trẻ nhận ra được cảm xúc của chính mình, từ đó làm nền tảng để trẻ có thể hình dung và đồng cảm với người khác.

Không chỉ giáo dục cho trẻ về lòng trắc ẩn giữa người với người, cha mẹ và thầy cô còn cần hướng dẫn và xây dựng cho trẻ thương cảm với các loài động vật, sự vật,… “Con có thương em cún không?”, “em Miu bị đau chân đấy, con nhớ nhẹ nhàng với em nha”,…

Việc liên tục đặt ra câu hỏi và nhắc nhở con trẻ về cảm xúc của những loài vật, sự vật xung quanh sẽ giúp bé ghi nhớ và dần hình thành nhân cách từ bi cho trẻ. Và với độ tuổi tăng dần, mức độ khó của câu hỏi cũng nên tăng dần theo, ví dụ như “tại sao con lại cảm thấy như thế”,… Cách dạy này sẽ giúp trẻ nói ra được cảm nhận của bản thân, biết được cảm xúc thật sự đang hiện diện trong trẻ.

Xem thêm: Trẻ mầm non 4 tuổi học những gì? Cách nuôi dạy trẻ 4 tuổi – ISSP

lòng trắc ẩn giúp trẻ lớn khôn — Lòng trắc ẩn giúp trẻ lớn khôn hơn mỗi ngày (Nguồn: ISSP)

Ngoài ra, những trang sách, hình ảnh và con chữ cũng sẽ là công cụ hữu ích được nhiều chuyên gia khuyến khích cha mẹ, thầy cô nên sử dụng trong việc xây dựng và giáo dục nhân cách, lòng trắc ẩn cho trẻ. Thông qua những câu chuyện, cha mẹ có thể rèn luyện cho trẻ dự đoán được cảm xúc, biết đặt mình vào vị trí của người khác để cảm nhận và chia sẻ.

Xem thêm: 6 kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non

Cho trẻ thực hành lòng trắc ẩn từ những hành động nhỏ nhất

Chỉ cần một cái ôm, một nụ hôn hay rủ bạn bè cùng tham gia trò chơi,… đây đều là những hành động nhỏ thể hiện được lòng trắc ẩn ở trẻ. Mọi hành động hướng đến việc chia sẻ cảm xúc với người khác của trẻ đều là biểu hiện cho lòng trắc ẩn.

Phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ thực hiện những hành động đơn giản như giúp đỡ người lớn tuổi sang đường, nhường ghế ngồi xe buýt cho người khuyết tật, lớn tuổi, có thai,… Những hành động nhân văn nhỏ nhặt nhất nên được giáo dục và khuyến khích trẻ thực hiện.

Những cảm xúc lúc thực hiện hành động sẽ tạo nên cho trẻ sự đồng cảm, thấu hiểu được niềm vui, nỗi buồn của con người, loài vật, sự vật xung quanh. Rèn luyện lòng trắc ẩn từ những việc nhỏ nhặt nhất sẽ xây dựng lên một người công dân tốt, có ích và có tài.

Cho trẻ thực hành lòng trắc ẩn từ những hành động nhỏ nhất (Nguồn: ISSP)

Một số cách rèn luyện lòng trắc ẩn khác cho trẻ

Cùng nhìn lại lòng trắc ẩn là gì? Lòng trắc ẩn là sự cảm thông, quan tâm và mong muốn an ủi người khác. Vậy nên, hãy thể hiện sự yêu thương với trẻ trước khi dạy chúng phải đồng cảm với cảm xúc của người khác. Chẳng hạn như, hôm nay trẻ lỡ làm bể chén, ba mẹ hãy nhẹ nhàng nói với con rằng: “Con có bị thương ở đâu không?” “Không sao hết, lần sau con chơi cẩn thận hơn là được nhé”. Khi đó, trẻ sẽ cảm nhận được sự quan tâm và thấu hiểu từ ba mẹ, dần dần hình thành nên tính cách tích cực, sự thông cảm và sẻ chia với những người xung quanh.

Ba mẹ hãy dạy trẻ biết cách nói lời “cảm ơn” và “xin lỗi” một cách chân thành. Cảm ơn ba mẹ vì bữa ăn thật ngon ngày hôm nay. Cảm ơn thầy cô vì bài học hay trên lớp. Cảm ơn bản thân vì đã nỗ lực học tập chăm chỉ. Hay nói lời xin lỗi vì lỡ giẫm phải chân bạn. Qua đó, trẻ học được cách thể hiện lòng biết ơn với những điều lớn lao mà tưởng chừng như nhỏ bé xung quanh trẻ. Đồng thời, trẻ biết nhận lỗi khi phạm sai lầm để không tái phạm thêm lần nữa.

Bên cạnh đó, môi trường sống xung quanh cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến việc rèn luyện lòng trắc ẩn cho trẻ. Khi sống trong một môi trường có nhiều sự tích cực và cảm thông, trẻ sẽ được quan tâm và mong muốn quan tâm người khác. Nhưng ở một môi trường toàn những người tiêu cực, không có sự sẻ chia, trẻ sẽ không thể hiểu được tinh thần cảm thông là như thế nào. Điều tệ là khi trẻ học theo cách cư xử của họ và trở nên thờ ơ với những người xung quanh. Do đó, ba mẹ cần chú ý quan sát để hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những người như vậy.

Ngoài ra, ba mẹ cũng cần chú ý lựa chọn ngôi trường học tập uy tín cho trẻ. Nơi mà thầy cô và mọi người có sự quan tâm tận tình đối với trẻ. Đặc biệt, trường có sự chú trọng phát triển tư duy cảm xúc bao gồm lòng trắc ẩn cho trẻ.

Xem thêm: Phát triển cảm xúc xã hội giúp kết quả học tập của trẻ tăng 11%

Phương pháp giáo dục trẻ về lòng trắc ẩn tại Trường Quốc Tế Saigon Pearl

Tọa lạc tại khu dân cư Saigon Pearl, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh, Trường mầm non và tiểu học quốc tế Saigon Pearl (ISSP) là lựa chọn của nhiều phụ huynh khi tìm kiếm một môi trường học quốc tế chất lượng cao cho trẻ từ 18 tháng đến 11 tuổi (Mầm non – Lớp 5). ISSP tự hào là trường giảng dạy chương trình Tú Tài Quốc Tế IB, được kiểm định kép bởi hai tổ chức kiểm định giáo dục uy tín thế giới: CIS và NEASC. Điều này đảm bảo ISSP hoàn toàn đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu của một trường quốc tế thực thụ.

Xem thêm: Phương pháp phát triển khả năng tư duy hiệu quả cho trẻ, nên bắt đầu từ đâu?